&ldquo; Kh&ocirc;ng hẳn l&agrave; phải cần qu&aacute; nhiều kiến ​​thức v&agrave; kỹ năng để một chương tr&igrave;nh c&oacute; thể hoạt động.&rdquo;&nbsp; - Robert C. Martin.
Mọi hệ thống phần mềm đều cung cấp hai gi&aacute; trị, h&agrave;nh vi v&agrave; cấu tr&uacute;c.
C&aacute;c nh&agrave; ph&aacute;t triển c&oacute; tr&aacute;ch nhiệm đảm bảo rằng phần mềm kh&ocirc;ng chỉ hoạt động được m&agrave; c&ograve;n phải đồng bộ, dễ thao t&aacute;c v&agrave; chuyển đổi.&nbsp;
Đ&acirc;y l&agrave; l&uacute;c cần tận dụng c&aacute;c nguy&ecirc;n tắc SOLID. Ch&uacute;ng l&agrave; những t&iacute;n hiệu hướng dẫn c&aacute;c nh&agrave; ph&aacute;t triển tạo ra c&aacute;c thiết kế tốt hơn v&agrave; tr&aacute;nh lỗi code tại c&aacute;c thời điểm chạy phần mềm .
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">S: Single Responsibility Principle ( Nguy&ecirc;n tắc tr&aacute;ch nhiệm duy nhất)&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">O: Open-closed Principle ( Nguy&ecirc;n tắc đ&oacute;ng mở)&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">L: Liskov Substitution Principle ( Nguy&ecirc;n tắc thay thế Liskov)&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">I: Interface Segregation Principle (Nguy&ecirc;n tắc ph&acirc;n t&aacute;ch giao diện)&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">D: Dependency Inversion Principle ( Nguy&ecirc;n tắc đảo ngược phụ thuộc)</li>
</ul>
B&agrave;i viết n&agrave;y sẽ tập trung l&agrave;m r&otilde; một trong những nguy&ecirc;n tắc phổ biến v&agrave; quan trọng nhất - Nguy&ecirc;n tắc đảo ngược phụ thuộc (Dependency Inversion Principle - DIP).
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://tek4.vn/public_files/d6e256b6-d2b7-4e83-9df0-9318a5d278dd" alt="Dependency Inversion Principle" />
&nbsp;
Trước khi đi s&acirc;u v&agrave;o t&igrave;m hiểu DIP, trước ti&ecirc;n cần phải l&agrave;m r&otilde; ch&iacute;nh x&aacute;c thế n&agrave;o l&agrave; &ldquo;phụ thuộc&rdquo;.&nbsp;
<code>def funcA():</code>
<code>&nbsp;&nbsp;funcB()</code>
C&oacute; thể hiểu đơn giản l&agrave; nếu <code>function A</code> thực hiện lệnh gọi <code>function B</code>&nbsp;th&igrave; <code>function A</code> phụ thuộc v&agrave;o <code>function B</code>.
Bất cứ khi n&agrave;o <code>function B</code> thay đổi, f<code>unction A</code> sẽ dễ bị thay đổi v&agrave; buộc phải bi&ecirc;n dịch lại.
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://tek4.vn/public_files/c1f1c665-943f-45a5-a9be-fd15ff61d4c4" alt="Sự phụ thuộc" />
&nbsp;
Ph&iacute;a tr&ecirc;n l&agrave; v&iacute; dụ về một chương tr&igrave;nh điển h&igrave;nh. N&oacute; bắt đầu với h&agrave;m <code>main</code> thực hiện lệnh gọi một số chức năng cấp cao, tiếp theo l&agrave; c&aacute;c chức năng cấp trung b&igrave;nh v&agrave; cấp thấp. T&oacute;m lại, nghịch đảo phụ thuộc c&oacute; nghĩa l&agrave; đảo ngược hướng của sự phụ thuộc. H&atilde;y t&igrave;m hiểu l&yacute; do tại sao ch&uacute;ng ta phải l&agrave;m điều đ&oacute; ngay từ đầu.&nbsp;
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://tek4.vn/public_files/a9336d79-c320-49ec-9079-ec4414b16529" alt="Sự phụ thuộc" />
&nbsp;
<h2 style="text-align: justify;">Tại sao cần d&ugrave;ng DIP? </h2>
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://tek4.vn/public_files/afa76c8d-eb65-4b1e-8bce-c6e71695bae7" alt="Tại sao cần d&ugrave;ng DIP?" />
&nbsp;
H&atilde;y tưởng tượng một ứng dụng truy vấn cơ sở dữ liệu SQL v&agrave; xuất dữ liệu ra m&aacute;y in như tr&ecirc;n.Tr&igrave;nh xử l&yacute; truy vấn dữ liệu v&agrave; xuất ra bằng c&aacute;ch gọi h&agrave;m printer. Thoạt nh&igrave;n thao t&aacute;c c&oacute; vẻ ổn, nhưng nếu ch&uacute;ng ta muốn:&nbsp;
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Xuất dữ liệu dưới dạng tin nhắn WhatsApp thay v&igrave; in n&oacute;?</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Thay đổi từ cơ sở dữ liệu SQL sang NoSQL?</li>
</ul>
Chắc chắn ch&uacute;ng ta sẽ cần chỉnh sửa c&aacute;c lệnh gọi h&agrave;m trong tr&igrave;nh xử l&yacute; v&agrave; thay đổi một phần logic để đảm bảo t&iacute;nh tương th&iacute;ch của dữ liệu. Để th&ecirc;m những y&ecirc;u cầu v&agrave;o morass, nếu ch&uacute;ng ta c&oacute; nhiều tr&igrave;nh xử l&yacute; gọi c&aacute;c h&agrave;m như vậy, ch&uacute;ng ta sẽ cần chỉnh sửa tất cả ch&uacute;ng! Một thao t&aacute;c đơn giản sẽ dẫn đến một sự thay đổi lớn trong cơ sở m&atilde;.&nbsp;
Đ&acirc;y l&agrave; nơi DIP đến để xử l&yacute; lỗi.
Tr&igrave;nh xử l&yacute; chỉ tập trung đến việc lấy v&agrave; xuất dữ liệu từ một nơi n&agrave;o đ&oacute;. N&oacute; sẽ kh&ocirc;ng kiểm tra về c&aacute;c chi tiết. C&aacute;c chi tiết kh&ocirc;ng quan trọng về mặt thời gian.
C&aacute;c h&agrave;m cấp cao kh&ocirc;ng n&ecirc;n phụ thuộc v&agrave;o c&aacute;c m&ocirc;-đun cấp thấp; m&agrave; cả hai đều n&ecirc;n phụ thuộc v&agrave;o sự trừu tượng.
&nbsp;
<h2 style="text-align: justify;">DIP l&agrave; g&igrave;?&nbsp;</h2>
Như đ&atilde; đề cập, DIP c&oacute; nghĩa l&agrave; đảo ngược hướng của sự phụ thuộc. N&oacute; đạt được bằng c&aacute;ch th&ecirc;m một giao diện trừu tượng ổn định giữa người gọi v&agrave; người được gọi đến.&nbsp;
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://tek4.vn/public_files/f7bf5e4a-2c4a-4f51-9495-55a1f08d4224" alt="DIP l&agrave; g&igrave;?" />
&nbsp;
Thay v&igrave; gọi trực tiếp cơ sở dữ liệu hoặc printer, tr&igrave;nh xử l&yacute; sẽ gọi một giao diện. Giao diện l&agrave; một quy định x&aacute;c định c&aacute;c chữ k&yacute; của phương thức - đối số v&agrave; đầu ra.
Tr&igrave;nh xử l&yacute; gọi giao diện m&agrave; kh&ocirc;ng cần biết đến c&aacute;c chi tiết, trong khi c&aacute;c chức năng cấp thấp quan t&acirc;m đến c&aacute;c chi tiết v&agrave; triển khai giao diện.
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://tek4.vn/public_files/bbdf595b-42c1-42f6-a5ac-0cb6f271c5f8" alt="DIP l&agrave; g&igrave;?" />
&nbsp;
Lưu &yacute; rằng sự đảo ngược kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; về c&aacute;c phần phụ thuộc, m&agrave; c&ograve;n l&agrave; về quyền sở hữu giao diện. Việc thực hiện c&aacute;c chức năng cấp thấp phụ thuộc v&agrave;o c&aacute;ch c&aacute;c chức năng cấp cao x&aacute;c định giao diện. Do đ&oacute;, sự phụ thuộc bị đảo ngược!
V&iacute; dụ:&nbsp;
H&atilde;y theo d&otilde;i v&agrave;o một số đoạn m&atilde; dưới đ&acirc;y để hiểu r&otilde; hơn DIP l&agrave; g&igrave;.
<pre class="language-python"><code>class SqlDb:
 def get(self):
 print("Getting data from sql db")
def main():
 sqlDb = SqlDb()
 data = sqlDb.get()</code></pre>
Khi kh&ocirc;ng c&oacute; DIP, ta định nghĩa một lớp <code>SqlDb</code> v&agrave; gọi n&oacute; trực tiếp trong <code>main</code>. Trong trường hợp n&agrave;y, <code>main</code> phụ thuộc v&agrave;o <code>SqlDb</code>. Bất kỳ thay đổi n&agrave;o trong <code>SqlDb</code> đều sẽ dẫn đến sự thay đổi trong <code>main</code>.
<pre class="language-python"><code>from abc import ABC
# Interface
class DataInterface(ABC):
 def get(self) -&gt; list:
 pass

# Implementations
class Sq1Db (DataInterface):
 def get (self):
 print ("Get data from sql db")

class NoSq1Db (DataInterface):
 def get (self):
 print ("Get data from no sql db")

# Factory
def getDataHandler () -&gt; DataInterface:
 handler = SqlDb()
 return handler

def main():
 anyDataHandler = getDataHandler()
 data = anyDataHandler.get()</code></pre>
Trong v&iacute; dụ tr&ecirc;n, ch&uacute;ng t&ocirc;i định nghĩa một lớp trừu tượng - <code>DataInterface</code> chỉ định c&aacute;c ch&iacute;nh s&aacute;ch. N&oacute; ngụ &yacute; rằng, c&aacute;c lớp phải triển khai h&agrave;m get để trở th&agrave;nh một <code>DataInterface</code>.
SqlDb v&agrave; NoSqlDb đều triển khai DataInterface bằng c&aacute;ch c&oacute; h&agrave;m get.
H&agrave;m main gọi getDataHandler để lấy DataInterface. N&oacute; kh&ocirc;ng quan t&acirc;m đến dataHandler l&agrave; g&igrave;. Tất cả những g&igrave; n&oacute; quan t&acirc;m l&agrave; dataHandler phải triển khai một h&agrave;m get v&agrave; trả về một tập dữ liệu.
Nếu ch&uacute;ng ta chuyển sang một DB mới, chẳng hạn như firebase, ch&uacute;ng ta sẽ chỉ cần tạo một lớp Firebase mới, triển khai h&agrave;m get v&agrave; thay thế n&oacute; trong getDataHandler. H&agrave;m main sẽ kh&ocirc;ng bị ảnh hưởng g&igrave; cả!
Đ&acirc;y thường được gọi l&agrave; nguy&ecirc;n tắc Mở-đ&oacute;ng.
Ưu điểm:&nbsp;
Bạn sẽ biết được c&aacute;c lợi thế của DIP ngay sau đ&acirc;y. H&atilde;y c&ugrave;ng điểm qua một số c&aacute;ch phổ biến trước khi kết th&uacute;c b&agrave;i n&oacute;i n&agrave;y.
<ul>
<li style="text-align: justify;">Những thay đổi về chi tiết sẽ kh&ocirc;ng ảnh hưởng đến logic kinh doanh</li>
</ul>
Th&ocirc;ng tin chi tiết c&oacute; nhiều biến động. Bạn c&oacute; thể thay đổi việc triển khai cơ sở dữ liệu hoặc kết quả output của m&igrave;nh bất cứ l&uacute;c n&agrave;o.
<ul>
<li style="text-align: justify;">C&aacute;c giao diện &iacute;t biến động hơn c&aacute;c triển khai.</li>
</ul>
Một thay đổi trong việc triển khai kh&ocirc;ng nhất thiết phải thay đổi c&aacute;c giao diện. Do đ&oacute;, c&oacute; thể th&ecirc;m nhiều h&agrave;m hơn v&agrave;o c&aacute;c triển khai của m&igrave;nh m&agrave; kh&ocirc;ng ảnh hưởng đến logic thực hiện lệnh gọi ch&uacute;ng.
<ul>
<li style="text-align: justify;">Tr&igrave; ho&atilde;n c&aacute;c quyết định về chi tiết</li>
</ul>
DIP cho ph&eacute;p logic nghiệp vụ kh&ocirc;ng cần biết về c&aacute;c chi tiết, do đ&oacute; cung cấp nhiều thời gian hơn để triển khai c&aacute;c chi tiết sau n&agrave;y. C&agrave;ng d&agrave;nh nhiều thời gian suy nghĩ về một c&aacute;i g&igrave; đ&oacute;, ta lại c&agrave;ng l&agrave;m n&oacute; tốt hơn.&nbsp;
&nbsp;
&ldquo;Một kiến ​​tr&uacute;c sư giỏi sẽ tối đa h&oacute;a số lượng c&aacute;c quyết định kh&ocirc;ng được đưa ra&rdquo; - Robert C. Martin
Th&ocirc;ng qua một giao diện, c&oacute; thể tr&igrave; ho&atilde;n lựa chọn cơ sở dữ liệu của m&igrave;nh sang giai đoạn sau bằng c&aacute;ch tạm thời sử dụng bộ lưu trữ cục bộ. Việc triển khai c&oacute; thể được thay đổi trong tương lai m&agrave; kh&ocirc;ng ảnh hưởng đến logic nghiệp vụ.
&nbsp;
<h2 style="text-align: justify;">Kết luận&nbsp;</h2>
Đ&oacute; l&agrave; tất cả về nguy&ecirc;n tắc đảo ngược phụ thuộc! N&oacute; l&agrave; một trong những kh&aacute;i niệm cơ bản v&agrave; quan trọng nhất trong số 5 nguy&ecirc;n tắc bắt buộc.
Hy vọng bạn đ&atilde; c&oacute; được những th&ocirc;ng tin hữu &iacute;ch v&agrave; tiếp tục đồng h&agrave;nh với t&ocirc;i trong những b&agrave;i tiếp theo.&nbsp;

Admin

Dependency Inversion Principle - Nguyên tắc đảo ngược phụ thuộc

Cùng tác giả

Admin

Có liên quan