Blockchain l&agrave; một c&ocirc;ng nghệ mới mang t&iacute;nh c&aacute;ch mạng được nghi&ecirc;n cứu gần đ&acirc;y. Tuy nhi&ecirc;n, hiện nay chưa c&oacute; nhiều t&agrave;i liệu đặc biệt l&agrave; tiếng Việt, hệ thống h&oacute;a n&oacute; một c&aacute;ch r&otilde; r&agrave;ng. Gần như mỗi t&agrave;i liệu lại c&oacute; một c&aacute;ch định nghĩa, m&ocirc; tả ri&ecirc;ng l&agrave;m cho n&oacute; c&agrave;ng trở l&ecirc;n m&ocirc;ng lung với những người mới bắt đầu. Với mong muốn cung cấp một t&agrave;i liệu tổng quan nhất, hệ thống nhất về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, TEK4.VN x&acirc;y dựng chuỗi b&agrave;i viết "Blockchain cơ bản" nhằm giải quyết những vấn đề m&ocirc;ng lung, kh&oacute; hiểu về Blockchain cho những người mới bắt đầu. Nội dung của chuỗi b&agrave;i viết sẽ bao gồm: tổng quan về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, động lực đằng sau tiền điện tử, Bitcoin. Bạn sẽ t&igrave;m hiểu c&aacute;c kh&iacute;a cạnh kh&aacute;c nhau của mật m&atilde;, qu&aacute; tr&igrave;nh tạo v&agrave; x&acirc;y dựng c&aacute;c Khối, Mạng &amp; Khai th&aacute;c khối cũng như nhiều kh&aacute;i niệm kh&aacute;c li&ecirc;n quan đến c&ocirc;ng nghệ Blockchain bao gồm thiết kế mạng Blockchain, c&aacute;c c&ocirc;ng nghệ trong n&acirc;ng cao hiệu năng của Blockchain như Sharding, Off Chain State Channels...
<h2 style="text-align: justify;">Kh&oacute;a học n&agrave;y d&agrave;nh cho ai?</h2>
Chắc hẳn bạn đ&atilde; nghe đến thuật ngữ Blockchain &iacute;t nhất v&agrave;i lần trước đ&acirc;y, bạn đ&atilde; t&igrave;m hiểu n&oacute;, cũng đọc kh&aacute; nhiều t&agrave;i liệu để xem n&oacute; l&agrave; c&aacute;i g&igrave;, tuy nhi&ecirc;n c&oacute; vẻ vẫn kh&aacute; m&ocirc;ng lung, bạn vẫn kh&ocirc;ng thực sự hiểu n&oacute; l&agrave;m việc ra sao. Đừng lo lắng, bởi kh&ocirc;ng chỉ c&oacute; m&igrave;nh bạn gặp t&igrave;nh trạng như vậy. C&oacute; rất nhiều t&agrave;i liệu về Blockchain đến nỗi l&agrave;m bạn như ngập trong c&ocirc;ng nghệ n&agrave;y nhưng lại c&oacute; rất &iacute;t t&agrave;i liệu thống k&ecirc; v&agrave; hệ thống h&oacute;a những nền tảng cơ bản một c&aacute;ch xuy&ecirc;n suốt, do đ&oacute; thực sự rất kh&oacute; để bạn c&oacute; thể tiếp cận n&oacute;. Series b&agrave;i viết&nbsp;Blockchain cơ bản&nbsp;hướng tới việc gi&uacute;p bạn đọc hệ thống h&oacute;a v&agrave; nắm bắt những kiến thức cơ bản, cũng như c&oacute; thể tự x&acirc;y dựng được một Blockchain cơ bản cho bản th&acirc;n.
Nếu bạn mong muốn trở th&agrave;nh một phần của cuộc c&aacute;ch mạng Blockchain, h&atilde;y bỏ ra chưa đến 10 ph&uacute;t mỗi ng&agrave;y để theo d&otilde;i series b&agrave;i viết n&agrave;y. H&atilde;y bắt đầu cuộc h&agrave;nh tr&igrave;nh th&uacute; vị của m&igrave;nh ngay từ b&acirc;y giờ!
<ul style="text-align: justify;">
<li>Bạn muốn t&igrave;m hiểu những điều cơ bản về Blockchain để hiểu xem n&oacute; c&oacute; ứng dụng như thế n&agrave;o?</li>
<li>Bạn muốn tự lập tr&igrave;nh, x&acirc;y dựng một ứng dụng Blockchain cho ri&ecirc;ng m&igrave;nh?</li>
<li>Bạn muốn l&agrave;m việc trong lĩnh vực Blockchain?</li>
</ul>
Nếu c&acirc;u trả lời của bạn l&agrave; c&oacute; cho những c&acirc;u hỏi tr&ecirc;n, th&igrave; xin ch&uacute;c mừng bạn. Series b&agrave;i viết n&agrave;y l&agrave; d&agrave;nh cho bạn.
<h2 style="text-align: justify;">Cần g&igrave; để học Blockchain cơ bản?</h2>
V&igrave; kh&oacute;a học n&agrave;y sẽ bao gồm c&aacute;c kiến thức cơ bản về Blockchain v&agrave; x&acirc;y dựng Blockchain dựa tr&ecirc;n ng&ocirc;n ngữ lập tr&igrave;nh Python, do đ&oacute;, trước khi đi v&agrave;o series Blockchain cơ bản, c&aacute;c bạn n&ecirc;n c&oacute; ch&uacute;t kiến thức về lập tr&igrave;nh, đặc biệt l&agrave; <a href="../../khoa-hoc/lap-trinh-python-can-ban" target="_blank" rel="noopener">lập tr&igrave;nh Python cơ bản</a>, đ&ocirc;i ch&uacute;t về to&aacute;n học cơ bản v&agrave; hiểu về mạng m&aacute;y t&iacute;nh. Nếu chưa biết g&igrave; về những điều tr&ecirc;n, kh&ocirc;ng sao cả, trong c&aacute;c b&agrave;i viết cụ thể ch&uacute;ng ta sẽ c&ugrave;ng t&igrave;m hiểu lại cả những kiến thức n&agrave;y. T&oacute;m lại, điều duy nhất bạn cần l&agrave; đam m&ecirc;.
Hi vọng Blockchain cơ bản sẽ l&agrave; t&agrave;i liệu hệ thống h&oacute;a cơ sở để bạn đọc c&oacute; thể sử dụng để t&igrave;m hiểu v&agrave; h&ograve;a m&igrave;nh v&agrave;o thế giới Blockchain.
Đến đ&acirc;y, ch&uacute;ng ta tạm kết b&agrave;i học n&agrave;y tại đ&acirc;y. Mọi thắc mắc g&oacute;p &yacute;, hỏi đ&aacute;p về kh&oacute;a học, bạn đọc c&oacute; thể gửi đến:
Fanpage Facebook:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/tek4.vn/">TEK4.VN</a>&nbsp;
Tham gia cộng đồng để chia sẻ, trao đổi v&agrave; thảo luận:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/groups/tek4.vn/">TEK4.VN - Học Lập Tr&igrave;nh Miễn Ph&iacute;</a>

Blockchain cơ bản

Trong b&agrave;i viết n&agrave;y, ch&uacute;ng ta sẽ t&igrave;m hiểu một c&aacute;ch trực quan về c&aacute;ch m&agrave; Blockchain hoạt động. Trong phần n&agrave;y, c&aacute;c bạn h&atilde;y sử dụng c&ocirc;ng cụ tại <a href="https://tools.superdatascience.com/Blockchain/block" target="_blank" rel="noopener">đ&acirc;y</a> để c&ugrave;ng thực h&agrave;nh nh&eacute;!
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/2f47c69c-4ca1-4c7f-a486-a17aa91305f9" alt="demo-blockchain-1" />
Nếu bạn đưa bất kỳ th&ocirc;ng tin hoặc dữ liệu n&agrave;o v&agrave;o, bạn sẽ thấy một gi&aacute; trị băm đ&atilde; được t&iacute;nh to&aacute;n. Như ch&uacute;ng ta đ&atilde; thảo luận, đ&acirc;y l&agrave; một khối bao gồm số khối, gi&aacute; trị Nonce, dữ liệu v&agrave; gi&aacute; trị băm. V&igrave; đ&acirc;y l&agrave; khối để minh họa, n&ecirc;n n&oacute; sẽ kh&ocirc;ng c&oacute; trường dữ liệu chứa gi&aacute; trị băm của khối trước đ&oacute; (Previous hash).
Nếu bạn thay đổi bất kỳ trường n&agrave;o trong khối, bạn sẽ thấy rằng ngay lập tức khối chuyển sang m&agrave;u đỏ bởi n&oacute; kh&ocirc;ng c&oacute; gi&aacute; trị băm hợp lệ. Do vậy, những g&igrave; ch&uacute;ng ta cần l&agrave;m l&agrave; thực hiện khai th&aacute;c để t&igrave;m ra gi&aacute; trị băm hợp lệ cho khối n&agrave;y. C&aacute;c bạn h&atilde;y click v&agrave;o n&uacute;t &ldquo;Mine&rdquo; như trong h&igrave;nh b&ecirc;n dưới.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/caa77f63-bf42-4e77-99ba-964cb0b85f22" alt="demo-blockchain-2" />
Bạn c&oacute; thể thấy rằng gi&aacute; trị Nonce v&agrave; gi&aacute; trị băm đ&atilde; được cập nhật, trong khi đ&oacute;, số khối v&agrave; dữ liệu l&agrave; kh&ocirc;ng thay đổi.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/4c9781ab-217f-4ff4-a842-0d4fcc4c10a4" alt="demo-blockchain-3" />
V&agrave; bạn c&oacute; thể thấy c&aacute;c số 0 ở đầu trong trường gi&aacute; trị băm cho biết rằng n&oacute; đ&atilde; vượt qua một gi&aacute; trị mục ti&ecirc;u nhất định. Đ&oacute; ch&iacute;nh x&aacute;c l&agrave; những g&igrave; ch&uacute;ng ta đ&atilde; n&oacute;i trong b&agrave;i học về Mining. C&aacute;c bạn h&atilde;y h&atilde;y tiếp tục thử thực h&agrave;nh tương tự với điều n&agrave;y v&agrave; sẽ thấy c&aacute;ch to&agrave;n bộ kh&aacute;i niệm khai th&aacute;c n&agrave;y hoạt động như thế n&agrave;o.
Tiếp theo, ch&uacute;ng ta sẽ chuyển sang mục chuỗi khối. C&aacute;c bạn h&atilde;y click v&agrave;o mục "Blockchain" như h&igrave;nh b&ecirc;n dưới.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/7a4f51cf-be22-4370-b4ed-2d233d85e7a0" alt="demo-blockchain-4" />
Tại đ&acirc;y, ch&uacute;ng ta c&oacute; một chuỗi c&aacute;c khối. V&agrave; lần n&agrave;y, trường mới đ&atilde; được th&ecirc;m, gi&aacute; trị băm của khối trước đ&oacute;. Tất cả c&aacute;c khối đều được li&ecirc;n kết bằng mật m&atilde; với nhau. Ngo&agrave;i ra, mỗi khối đều c&oacute; một gi&aacute; trị băm hợp lệ. H&atilde;y xem điều g&igrave; sẽ xảy ra nếu ch&uacute;ng ta cố gắng tấn c&ocirc;ng chuỗi khối n&agrave;y. V&iacute; dụ, nếu ch&uacute;ng ta cố gắng thay đổi dữ liệu, giả sử, trong khối thứ hai. Ch&uacute;ng ta th&ecirc;m một chuỗi k&yacute; tự mới l&agrave; "Hello Blockchain".
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/55bbfec3-77ee-40f1-8de7-b36ecaa72e6a" alt="demo-blockchain-5" />
Bạn c&oacute; thể thấy những g&igrave; xảy ra ngay lập tức, gi&aacute; trị băm trước đ&oacute; kh&ocirc;ng thay đổi, nhưng gi&aacute; trị băm của khối hiện tại đ&atilde; được thay đổi. Ngo&agrave;i ra, tất cả c&aacute;c gi&aacute; trị băm ở c&aacute;c khối đằng sau sẽ tự động t&iacute;nh to&aacute;n lại v&agrave; cũng bị thay đổi.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/244366b2-bbd3-484d-90e6-1ce43e43065d" alt="demo-blockchain-6" />
Gi&aacute; trị băm trước đ&oacute; sẽ kh&aacute;c v&agrave; n&oacute; sẽ kh&ocirc;ng khớp với gi&aacute; trị băm ở khối đằng sau. V&agrave; đ&oacute; l&agrave; l&uacute;c m&agrave; li&ecirc;n kết sẽ bị ph&aacute; vỡ. Về cơ bản, c&aacute;ch thức demo ở đ&acirc;y chỉ l&agrave; một phần triển khai cụ thể m&agrave; bạn c&oacute; thể thấy rằng c&aacute;c gi&aacute; trị băm được t&iacute;nh to&aacute;n lại một c&aacute;ch tự động. Điều xảy ra l&agrave; gi&aacute; trị băm được t&iacute;nh to&aacute;n lại v&agrave; n&oacute; sẽ kh&ocirc;ng khớp với gi&aacute; trị băm được lưu ở khối ph&iacute;a đằng sau. Đ&oacute; l&agrave; c&aacute;ch m&agrave; Blockchain hoạt động. Bạn c&oacute; thể x&aacute;c định được rằng khối n&agrave;o đ&atilde; được thay đổi v&agrave; vị tr&iacute; của khối đ&oacute;.
Tiếp theo, ch&uacute;ng ta sẽ chuyển sang phần mạng ph&acirc;n t&aacute;n.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/cc86cdbc-6396-4691-97f5-9f5916f18a29" alt="demo-blockchain-7" />
Tại đ&acirc;y, ch&uacute;ng ta c&oacute; c&ugrave;ng một chuỗi khối, nhưng n&oacute; bao gồm c&aacute;c m&aacute;y t&iacute;nh ri&ecirc;ng biệt. A c&oacute; một bản sao của chuỗi, B c&oacute; một bản sao v&agrave; C cũng c&oacute; một bản sao. Giả sử ch&uacute;ng ta th&ecirc;m chuỗi k&yacute; tự "Hacking" v&agrave;o trong khối thứ 2 của chuỗi được lưu tr&ecirc;n m&aacute;y A.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/566106d8-6529-4f12-98ab-878c9dfd7a5f" alt="demo-blockchain-8" />
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/370a9a76-78f0-42f7-9654-f877f66d26ae" alt="demo-blockchain-9" />
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/081122b9-d835-4801-a9de-cd8e09e6fc97" alt="demo-blockchain-10" />
Khi nh&igrave;n v&agrave;o c&aacute;c gi&aacute; trị băm, bạn c&oacute; thể thấy n&oacute; bắt đầu bằng bốn số 0, v&agrave; ch&uacute;ng ta biết rằng v&igrave; phần lớn c&aacute;c chuỗi c&oacute; c&ugrave;ng một gi&aacute; trị băm, n&ecirc;n chắc chắn c&oacute; điều g&igrave; đ&oacute; kh&ocirc;ng ổn trong chuỗi khối của m&aacute;y t&iacute;nh A. Đ&oacute; l&agrave; những g&igrave; ch&uacute;ng ta đ&atilde; n&oacute;i trong b&agrave;i học về mạng ph&acirc;n t&aacute;n ngang h&agrave;ng rằng kh&oacute; hơn nhiều để tấn c&ocirc;ng chuỗi khối được ph&acirc;n t&aacute;n bởi kẻ hacker sẽ kh&ocirc;ng chỉ phải t&iacute;nh to&aacute;n lại tất cả những khối tại một nơi, m&agrave; c&ograve;n phải tấn c&ocirc;ng tất cả c&aacute;c khối trong c&aacute;c nơi kh&aacute;c c&ugrave;ng một l&uacute;c trước khi ch&uacute;ng c&oacute; thể cập nhật lại c&aacute;c gi&aacute; trị về ban đầu. Nếu c&oacute; nhiều m&aacute;y t&iacute;nh ngang h&agrave;ng trong mạng, điều đ&oacute; sẽ c&agrave;ng trở n&ecirc;n kh&oacute; khăn hơn.
Tiếp theo, ch&uacute;ng ta chuyển sang phần "Tokens".
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/aaae814c-b91c-41d4-b3d9-8a030fc17f1c" alt="demo-blockchain-11" />
Nếu bạn cố gắng thay đổi từ 97.67 th&agrave;nh 93.67 đ&ocirc; la, bạn sẽ thấy ngay những thay đổi n&agrave;y trở n&ecirc;n kh&ocirc;ng hợp lệ. Ngay lập tức bạn c&oacute; thể biết đ&acirc;y l&agrave; bản sao kh&ocirc;ng ch&iacute;nh x&aacute;c bằng c&aacute;ch nh&igrave;n v&agrave;o c&aacute;c gi&aacute; trị băm của c&aacute;c chuỗi khối v&agrave; nhận ra rằng c&aacute;c gi&aacute; trị băm trong một chuỗi l&agrave; kh&aacute;c so với c&aacute;c chuỗi c&ograve;n lại.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/b0497fd1-8dfa-4bee-8908-951c140e64c4" alt="demo-blockchain-12" />
Đến đ&acirc;y l&agrave; phần kết th&uacute;c của b&agrave;i học n&agrave;y, hy vọng c&aacute;c bạn hiểu r&otilde; hơn về Blockchain th&ocirc;ng qua b&agrave;i học. Hẹn gặp lại c&aacute;c bạn trong chủ đề tiếp theo!

Demo Blockchain