Ch&uacute;ng ta h&atilde;y cũng tek4.vn theo d&otilde;i tiếp series b&agrave;i viết Sơn Tinh, Thủy tinh v&agrave; Python với Kỳ 2. B&agrave;i to&aacute;n l&atilde;i suất nh&agrave; &ocirc;ng H&ugrave;ng. Đ&acirc;y l&agrave; b&agrave;i to&aacute;n sẽ đưa ch&uacute;ng ta đến một kh&aacute;i niệm rất cốt l&otilde;i trong lập tr&igrave;nh l&agrave; c&aacute;c cấu tr&uacute;c lập tr&igrave;nh hay cụ thể hơn l&agrave; về hai kh&aacute;i niệm v&ograve;ng lặp v&agrave; rẽ nh&aacute;nh trong ng&ocirc;n ngữ lập tr&igrave;nh, v&agrave; l&agrave;m quen với c&aacute;ch thức triển khai c&aacute;c cấu tr&uacute;c lập tr&igrave;nh n&agrave;y trong Python.
Bạn c&oacute; thể đọc lại b&agrave;i trước tại đ&acirc;y: Sơn tinh, Thủy tinh v&agrave; Python &ndash; Kỳ 1. <a href="https://tek4.vn/son-tinh-thuy-tinh-va-python-ky-1-may-tinh-va-lap-trinh/" target="_blank" rel="noopener">M&aacute;y t&iacute;nh v&agrave; lập tr&igrave;nh</a>
N&agrave;o giờ h&atilde;y tiếp tục c&acirc;u truyện của ch&uacute;ng ta....
"Mi ơi, đi chơi kh&ocirc;ng?", giọng Thủy vang l&ecirc;n trước cửa nh&agrave; &ocirc;ng H&ugrave;ng. "Ơi, tớ ra ngay đ&acirc;y", giọng Mi vọng từ trong nh&agrave; ra.
"&Agrave;, Thủy đấy &agrave;, v&agrave;o đ&acirc;y đ&atilde; n&agrave;o" - &ocirc;ng H&ugrave;ng thấy Thủy b&egrave;n gọi lại. "Sao h&ocirc;m nay Sơn kh&ocirc;ng đến hả?"
"Dạ, Sơn h&ocirc;m nay đi l&ecirc;n th&agrave;nh phố c&oacute; việc g&igrave; đ&oacute; b&aacute;c ạ"
&Ocirc;ng H&ugrave;ng thất vọng: "Ch&agrave;, b&aacute;c đang muốn nhờ n&oacute; ch&uacute;t việc, tiếc qu&aacute;!".
Thủy h&agrave;o hứng:" Dạ, ch&aacute;u gi&uacute;p g&igrave; được b&aacute;c kh&ocirc;ng ạ, b&aacute;c cứ để ch&aacute;u gi&uacute;p cho ạ"
"Ch&agrave;, chắc Sơn mới gi&uacute;p được th&ocirc;i ch&aacute;u", giọng &ocirc;ng H&ugrave;ng uể oải.
"B&aacute;c cứ n&oacute;i đi ạ, ch&aacute;u gi&uacute;p được m&agrave;", giọng Thủy n&agrave;i nỉ.
"&Agrave;, l&agrave; như thế n&agrave;y, ở phố huyện c&oacute; 1 ng&acirc;n h&agrave;ng mới th&agrave;nh lập, trong ng&agrave;y khai trương họ c&oacute; ưu đ&atilde;i cho người vay như thế n&agrave;y: "Nếu vay 1 triệu đồng tiền v&agrave;ng th&igrave; hai th&aacute;ng đầu họ sẽ kh&ocirc;ng t&iacute;nh l&atilde;i, khi bắt đầu t&iacute;nh l&atilde;i th&igrave; mỗi triệu đồng tiền v&agrave;ng t&iacute;nh l&atilde;i một th&aacute;ng sẽ phải trả 1 triệu đồng tiền l&atilde;i, v&agrave; cứ như vậy số l&atilde;i n&agrave;y lại được t&iacute;nh l&agrave; tiền mới vay v&agrave; chỉ phải trả l&atilde;i sau 2 th&aacute;ng, v&agrave; tiếp tục...".
"Bố, bố với Thủy đang n&oacute;i chuyện g&igrave; vậy?" - Mi bước từ tr&ecirc;n tầng xuống nh&igrave;n thắc mắc.
"&Agrave;, bố đang nhờ Thủy xem c&oacute; gi&uacute;p được việc n&agrave;y kh&ocirc;ng ấy m&agrave;.". &Ocirc;ng H&ugrave;ng chợt quay sang Thủy n&oacute;i tiếp:" Đấy, vấn đề l&agrave; như vậy, b&aacute;c muốn biết xem sau 10 năm th&igrave; b&aacute;c sẽ phải trả bao nhi&ecirc;u tiền. Dạo n&agrave;y việc kinh doanh mở rộng n&ecirc;n b&aacute;c cần nhiều vốn hơn, nh&acirc;n l&uacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng c&oacute; ưu đ&atilde;i như vậy định dự t&iacute;nh xem sao, chỉ sợ sau n&agrave;y l&atilde;i nhiều qu&aacute;. Mặc d&ugrave; t&iacute;nh tay cũng được th&ocirc;i, nhưng 120 th&aacute;ng th&igrave; c&oacute; vẻ hơi nhiều, hơn nữa h&ocirc;m trước c&oacute; nghe Sơn n&oacute;i về mấy thứ lập tr&igrave;nh c&oacute; thể t&iacute;nh to&aacute;n giải quyết mấy b&agrave;i to&aacute;n n&agrave;y rất nhanh n&ecirc;n b&aacute;c định nhờ n&oacute; ấy m&agrave;.
"- Th&aacute;ng thứ nhất: 1 triệu đồng v&agrave;ng vay vẫn chưa t&iacute;nh l&atilde;i n&ecirc;n số tiền nợ vẫn l&agrave; 1 triệu.
- Th&aacute;ng thứ hai: 1 triệu vẫn chưa t&iacute;nh l&atilde;i.
- Th&aacute;ng thứ 3 bắt đầu t&iacute;nh l&atilde;i v&agrave; số tiền cần phải trả l&agrave; 2 triệu (trong đ&oacute; 1 triệu vẫn t&iacute;nh l&atilde;i v&agrave; 1 triệu tiền l&atilde;i mới vẫn được miễn t&iacute;nh l&atilde;i).
- Th&aacute;ng thứ 4: Chỉ 1 triệu ban đầu tiếp tục t&iacute;nh l&atilde;i, 1 triệu tiền l&atilde;i được miễn do chưa đủ 2 th&aacute;ng.
- Th&aacute;ng thứ 5: 1 triệu ban đầu vẫn tiếp tục t&iacute;nh l&atilde;i, 1 triệu t&iacute;nh l&atilde;i từ lần trước v&agrave; 1 triệu miễn l&atilde;i như vậy tổng số tiền phải trả l&agrave;: 5 triệu đồng
....", Thủy v&agrave; Mi nhẩm t&iacute;nh....
&Ocirc;i, đau đầu qu&aacute;...L&agrave;m sao m&agrave; t&iacute;nh được hết 120 th&aacute;ng chứ.
"&Ograve;a, c&oacute; truyện g&igrave; m&agrave; hai cậu căng thẳng thế?", giọng Sơn vang l&ecirc;n.
"&Aacute; &Aacute;....Giật cả m&igrave;nh, cậu m&ograve; từ đ&acirc;u ra đấy hả", Mi ho&agrave;n hồn.
"&Agrave;, tớ đến từ ban n&atilde;y rồi, m&agrave; nh&igrave;n hai cậu chăm ch&uacute; qu&aacute;, đang l&agrave;m g&igrave; đấy?, c&oacute; phải nghĩ hộ b&aacute;c H&ugrave;ng vấn đề khi n&atilde;y kh&ocirc;ng?"
"Uh, đau đầu qu&aacute; đi mất", Mi ph&agrave;n n&agrave;n.
"Th&ocirc;i, được rồi, c&aacute;c cậu nh&igrave;n đ&acirc;y.
Về cơ bản th&igrave; 1 t&uacute;i v&agrave;ng m&agrave;u v&agrave;ng, nghĩa l&agrave; t&uacute;i v&agrave;ng c&oacute; t&iacute;nh l&atilde;i sẽ sinh ra một t&uacute;i v&agrave;ng m&agrave;u đen kh&ocirc;ng tĩnh l&atilde;i v&agrave; t&uacute;i v&agrave;ng m&agrave;u v&agrave;ng tiếp tục t&iacute;nh l&atilde;i. Như vậy c&aacute;c cậu sẽ thu được số tiền phải trả lần lượt qua c&aacute;c th&aacute;ng như sau: 1, 1, 2, 3, 5, 8... Hay số tiền phải trả v&agrave;o th&aacute;ng sau th&igrave; bằng tổng số tiền phải trả v&agrave;o 2 th&aacute;ng liền trước n&oacute; cộng lại. Đ&acirc;y l&agrave; một b&agrave;i to&aacute;n kinh điển m&agrave; trước đ&acirc;y rất l&acirc;u nh&agrave; to&aacute;n học người &Yacute;, Fibonacci&nbsp; đ&atilde; t&igrave;m ra. Với c&aacute;ch t&iacute;nh như vậy, ch&uacute;ng ta sẽ dễ d&agrave;ng suy ra được số tiền phải trả sau một số th&aacute;ng bất kỳ n&agrave;o đ&oacute;.
"Ồ, tuyệt thật, Sơn giỏi qu&aacute;", Mi thốt l&ecirc;n.
"Vậy b&acirc;y giờ ch&uacute;ng ta sẽ t&iacute;nh thế n&agrave;o nhỉ?", Thủy v&agrave; &ocirc;ng H&ugrave;ng đồng loạt hỏi. "C&oacute; c&aacute;ch n&agrave;o để lập tr&igrave;nh như ch&aacute;u đ&atilde; n&oacute;i h&ocirc;m trước kh&ocirc;ng?"
"Dạ, c&oacute; ạ, ch&aacute;u sẽ n&oacute;i ngay đ&acirc;y ạ"
<pre class="lang:default decode:true " style="padding-left: 30px;"># Đầu ti&ecirc;n, ta g&aacute;n một gi&aacute; trị l&agrave; số th&aacute;ng cần t&iacute;nh (v&iacute; dụ của b&aacute;c l&agrave; 10 năm tức l&agrave; 10*12=120 th&aacute;ng)
N = 120

# Nếu muốn nhập v&agrave;o một số th&aacute;ng bất kỳ, ch&uacute;ng ta c&oacute; thể sử dụng th&ecirc;m c&acirc;u lệnh nhận gi&aacute; trị đầu v&agrave;o từ b&agrave;n ph&iacute;m cho Python
# N = int(input("So thang can tinh? "))
# Ở đ&acirc;y Python coi mọi đầu v&agrave;o từ b&agrave;n ph&iacute;m l&agrave; một chuỗi k&yacute; tự, do đ&oacute; để nhận n&oacute; th&agrave;nh 1 số ta cần th&ecirc;m &eacute;p kiểu int(input....))
# G&aacute;n hai số đầu ti&ecirc;n
n1 = 0
n2 = 1
for i in range(1,N):
 nth = n1 + n2 # Số sau bằng tổng hai số liền trước
 # Tiếp đ&oacute; ch&uacute;ng ta tr&aacute;o đối tịnh tiến c&aacute;c số l&ecirc;n 1 vị tr&iacute;, nghĩa l&agrave; 2 số liền trước cho lần chạy sau:
 n1 = n2
 n2 = nth
#V&agrave; cuối c&ugrave;ng l&agrave; in ra gi&aacute; trị của nth
print(nth)
</pre>
V&agrave; ta thu được kết quả l&agrave;: 5.358.359.254.990.966.640.871.840 triệu đồng tiền v&agrave;ng. Một con số kh&aacute; lớn sau 10 năm ạ.
"Ch&agrave;, lớn khủng khiếp, may qu&aacute; nếu b&aacute;c m&agrave; vay th&igrave; chắc ph&aacute; sản mất", &ocirc;ng H&ugrave;ng kinh ngạc.
"Để giải quyết vấn đề n&agrave;y của b&aacute;c, ch&uacute;ng ta đ&atilde; sử dụng một kh&aacute;i niệm l&agrave; v&ograve;ng lặp. Trong Python v&ograve;ng lặp được biểu diễn bằng:
<pre class="result notranslate ">for iterating_var in sequence:
 statements(s)</pre>
trong đ&oacute;, iterating_var l&agrave; biến đếm tăng sau mỗi lần lặp, sequence: l&agrave; tập hợp chứa c&aacute;c biến lặp, v&agrave; statements l&agrave; c&aacute;c c&acirc;u lệnh thực hiện trong v&ograve;ng lặp, nguy&ecirc;n tắc hoạt động của n&oacute; như sau:
- Với mỗi phần tử nằm trong tập sequence, chương tr&igrave;nh sẽ thực hiện c&aacute;c c&acirc;u lệnh trong v&ograve;ng lặp sau đ&oacute; tho&aacute;t ra v&agrave; x&eacute;t tiếp c&aacute;c phần tử c&ograve;n lại sao cho khi tập sequence kh&ocirc;ng c&ograve;n phần tử n&agrave;o nữa hoặc gặp một chỉ thị dừng đột ngột l&agrave; break. Ở v&iacute; dụ tr&ecirc;n, tập sequence l&agrave; c&aacute;c số trong khoảng từ 1 cho đến N-1 (range(1,N)) v&agrave; i đại diện cho c&aacute;c phần tử trong tập n&agrave;y. Trong mỗi lần lặp i sẽ tự động tăng l&ecirc;n 1 v&agrave; v&ograve;ng lặp t&iacute;nh gi&aacute; trị Fibonacci với i+1, cho đến khi i=N-1. D&atilde;y Fibonacci c&oacute; rất nhiều ứng dụng trong thực tế, đặc biệt l&agrave; trong thiết kế v&agrave; kiến tr&uacute;c, th&ocirc;ng qua tỷ lệ v&agrave;ng.
Tỷ lệ v&agrave;ng <a title="Tỷ lệ v&agrave;ng" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BB%B7_l%E1%BB%87_v%C3%A0ng"> $latex \phi $ </a> được đinh nghĩa l&agrave; tỷ số khi chia đoạn thẳng th&agrave;nh hai phần sao cho tỷ lệ giữa cả đoạn ban đầu với đoạn lớn hơn bằng tỷ số giữa đoạn lớn v&agrave; đoạn nhỏ. C&oacute; thể chứng minh rằng nếu quy độ d&agrave;i đoạn lớn về đơn vị th&igrave; tỷ lệ n&agrave;y l&agrave; nghiệm dương của phương tr&igrave;nh:
<code>$latex \frac{1}{x}=\frac{x}{1+x} $</code> , hay tương đương <code>$latex x^2-x-1=0 $</code>
<code>{\displaystyle x^{2}-x-1=0,\,}&nbsp;</code>
&nbsp;
ch&iacute;nh l&agrave; số <code>$latex \phi=\frac{(1+\sqrt(5))}{2}=1.618033989 $</code> (Theo <a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/D%C3%A3y_Fibonacci">Wikipeadia</a>)
Tổng qu&aacute;t hơn, nếu x&eacute;t trường hợp N=1 ta sửa lại đoạn chương tr&igrave;nh tr&ecirc;n như sau:
<pre class="lang:default decode:true">N = int(input("So thang can tinh: "))
n1 = 0
n2 = 1

# Kiểm tra t&iacute;nh hợp lệ của N nhập v&agrave;o:
if N &lt;= 0:
 print("Hay nhap vao so hop le la so nguyen duong!!")
elif N == 1:
 print(n2)
else:
 for in in range(1,N)
 nth = n1 + n2
 n1 = n2
 n2 = nth
</pre>
Ở tr&ecirc;n, ta d&ugrave;ng th&ecirc;m cấu tr&uacute;c điều khiển if elif v&agrave; else. Đ&acirc;y gọi l&agrave; c&aacute;c cấu tr&uacute;c rẽ nh&aacute;nh để điều khiển hoạt động của chương tr&igrave;nh. Rẽ nh&aacute;nh v&agrave; v&ograve;ng lặp l&agrave; hai cấu tr&uacute;c điều khiển quan trọng v&agrave; cơ bản nhất trong lập tr&igrave;nh. N&oacute; cho ph&eacute;p điều khiển chương tr&igrave;nh chạy theo &yacute; muốn của lập trinh vi&ecirc;n.
Hết kỳ 2. C&ograve;n tiếp&hellip;
Mời c&aacute;c bạn đ&oacute;n xem <a href="https://tek4.vn/son-tinh-thuy-tinh-va-python-ky-2-bai-toan-lai-suat-nha-ong-hung/">Kỳ 3. Danh s&aacute;ch, tập hợp, v&agrave; từ điển</a>
H&atilde;y ủng hộ chuy&ecirc;n mục &ldquo;<a href="https://tek4.vn/tu-khoa/co-tich-cong-nghe/">Cổ t&iacute;ch c&ocirc;ng nghệ</a>&rdquo; để đọc th&ecirc;m những c&acirc;u truyện cổ t&iacute;ch hiện đại, th&uacute; vị kh&aacute;c.
Đừng qu&ecirc;n chia sẻ để ủng hộ <a href="https://tek4.vn">tek4.vn</a> nh&eacute;!

Admin

Sơn tinh, Thủy tinh và Python Kỳ 2. Bài toán lãi suất nhà ông Hùng

Cùng tác giả

Admin

Có liên quan