Blockchain l&agrave; một c&ocirc;ng nghệ mới mang t&iacute;nh c&aacute;ch mạng được nghi&ecirc;n cứu gần đ&acirc;y. Tuy nhi&ecirc;n, hiện nay chưa c&oacute; nhiều t&agrave;i liệu đặc biệt l&agrave; tiếng Việt, hệ thống h&oacute;a n&oacute; một c&aacute;ch r&otilde; r&agrave;ng. Gần như mỗi t&agrave;i liệu lại c&oacute; một c&aacute;ch định nghĩa, m&ocirc; tả ri&ecirc;ng l&agrave;m cho n&oacute; c&agrave;ng trở l&ecirc;n m&ocirc;ng lung với những người mới bắt đầu. Với mong muốn cung cấp một t&agrave;i liệu tổng quan nhất, hệ thống nhất về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, TEK4.VN x&acirc;y dựng chuỗi b&agrave;i viết "Blockchain cơ bản" nhằm giải quyết những vấn đề m&ocirc;ng lung, kh&oacute; hiểu về Blockchain cho những người mới bắt đầu. Nội dung của chuỗi b&agrave;i viết sẽ bao gồm: tổng quan về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, động lực đằng sau tiền điện tử, Bitcoin. Bạn sẽ t&igrave;m hiểu c&aacute;c kh&iacute;a cạnh kh&aacute;c nhau của mật m&atilde;, qu&aacute; tr&igrave;nh tạo v&agrave; x&acirc;y dựng c&aacute;c Khối, Mạng &amp; Khai th&aacute;c khối cũng như nhiều kh&aacute;i niệm kh&aacute;c li&ecirc;n quan đến c&ocirc;ng nghệ Blockchain bao gồm thiết kế mạng Blockchain, c&aacute;c c&ocirc;ng nghệ trong n&acirc;ng cao hiệu năng của Blockchain như Sharding, Off Chain State Channels...
<h2 style="text-align: justify;">Kh&oacute;a học n&agrave;y d&agrave;nh cho ai?</h2>
Chắc hẳn bạn đ&atilde; nghe đến thuật ngữ Blockchain &iacute;t nhất v&agrave;i lần trước đ&acirc;y, bạn đ&atilde; t&igrave;m hiểu n&oacute;, cũng đọc kh&aacute; nhiều t&agrave;i liệu để xem n&oacute; l&agrave; c&aacute;i g&igrave;, tuy nhi&ecirc;n c&oacute; vẻ vẫn kh&aacute; m&ocirc;ng lung, bạn vẫn kh&ocirc;ng thực sự hiểu n&oacute; l&agrave;m việc ra sao. Đừng lo lắng, bởi kh&ocirc;ng chỉ c&oacute; m&igrave;nh bạn gặp t&igrave;nh trạng như vậy. C&oacute; rất nhiều t&agrave;i liệu về Blockchain đến nỗi l&agrave;m bạn như ngập trong c&ocirc;ng nghệ n&agrave;y nhưng lại c&oacute; rất &iacute;t t&agrave;i liệu thống k&ecirc; v&agrave; hệ thống h&oacute;a những nền tảng cơ bản một c&aacute;ch xuy&ecirc;n suốt, do đ&oacute; thực sự rất kh&oacute; để bạn c&oacute; thể tiếp cận n&oacute;. Series b&agrave;i viết&nbsp;Blockchain cơ bản&nbsp;hướng tới việc gi&uacute;p bạn đọc hệ thống h&oacute;a v&agrave; nắm bắt những kiến thức cơ bản, cũng như c&oacute; thể tự x&acirc;y dựng được một Blockchain cơ bản cho bản th&acirc;n.
Nếu bạn mong muốn trở th&agrave;nh một phần của cuộc c&aacute;ch mạng Blockchain, h&atilde;y bỏ ra chưa đến 10 ph&uacute;t mỗi ng&agrave;y để theo d&otilde;i series b&agrave;i viết n&agrave;y. H&atilde;y bắt đầu cuộc h&agrave;nh tr&igrave;nh th&uacute; vị của m&igrave;nh ngay từ b&acirc;y giờ!
<ul style="text-align: justify;">
<li>Bạn muốn t&igrave;m hiểu những điều cơ bản về Blockchain để hiểu xem n&oacute; c&oacute; ứng dụng như thế n&agrave;o?</li>
<li>Bạn muốn tự lập tr&igrave;nh, x&acirc;y dựng một ứng dụng Blockchain cho ri&ecirc;ng m&igrave;nh?</li>
<li>Bạn muốn l&agrave;m việc trong lĩnh vực Blockchain?</li>
</ul>
Nếu c&acirc;u trả lời của bạn l&agrave; c&oacute; cho những c&acirc;u hỏi tr&ecirc;n, th&igrave; xin ch&uacute;c mừng bạn. Series b&agrave;i viết n&agrave;y l&agrave; d&agrave;nh cho bạn.
<h2 style="text-align: justify;">Cần g&igrave; để học Blockchain cơ bản?</h2>
V&igrave; kh&oacute;a học n&agrave;y sẽ bao gồm c&aacute;c kiến thức cơ bản về Blockchain v&agrave; x&acirc;y dựng Blockchain dựa tr&ecirc;n ng&ocirc;n ngữ lập tr&igrave;nh Python, do đ&oacute;, trước khi đi v&agrave;o series Blockchain cơ bản, c&aacute;c bạn n&ecirc;n c&oacute; ch&uacute;t kiến thức về lập tr&igrave;nh, đặc biệt l&agrave; <a href="../../khoa-hoc/lap-trinh-python-can-ban" target="_blank" rel="noopener">lập tr&igrave;nh Python cơ bản</a>, đ&ocirc;i ch&uacute;t về to&aacute;n học cơ bản v&agrave; hiểu về mạng m&aacute;y t&iacute;nh. Nếu chưa biết g&igrave; về những điều tr&ecirc;n, kh&ocirc;ng sao cả, trong c&aacute;c b&agrave;i viết cụ thể ch&uacute;ng ta sẽ c&ugrave;ng t&igrave;m hiểu lại cả những kiến thức n&agrave;y. T&oacute;m lại, điều duy nhất bạn cần l&agrave; đam m&ecirc;.
Hi vọng Blockchain cơ bản sẽ l&agrave; t&agrave;i liệu hệ thống h&oacute;a cơ sở để bạn đọc c&oacute; thể sử dụng để t&igrave;m hiểu v&agrave; h&ograve;a m&igrave;nh v&agrave;o thế giới Blockchain.
Đến đ&acirc;y, ch&uacute;ng ta tạm kết b&agrave;i học n&agrave;y tại đ&acirc;y. Mọi thắc mắc g&oacute;p &yacute;, hỏi đ&aacute;p về kh&oacute;a học, bạn đọc c&oacute; thể gửi đến:
Fanpage Facebook:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/tek4.vn/">TEK4.VN</a>&nbsp;
Tham gia cộng đồng để chia sẻ, trao đổi v&agrave; thảo luận:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/groups/tek4.vn/">TEK4.VN - Học Lập Tr&igrave;nh Miễn Ph&iacute;</a>

Blockchain cơ bản

Trong b&agrave;i học n&agrave;y, ch&uacute;ng ta sẽ n&oacute;i về phần cứng, t&igrave;m hiểu về thế giới của c&aacute;c loại phần cứng khai th&aacute;c kh&aacute;c nhau m&agrave; c&aacute;c thợ đ&agrave;o khai th&aacute;c sử dụng để giải c&acirc;u đố mật m&atilde;. V&agrave; cụ thể, ch&uacute;ng ta sẽ n&oacute;i về CPU, GPU v&agrave; ASIC.
CPU, c&oacute; lẽ tất cả ch&uacute;ng ta đ&atilde; nghe đến thuật ngữ đơn vị xử l&yacute; trung t&acirc;m. Đ&oacute; l&agrave; vi mạch ch&iacute;nh b&ecirc;n trong m&aacute;y t&iacute;nh v&agrave; l&agrave; nơi mọi thứ đi qua. Tất cả c&aacute;c c&acirc;u lệnh đi qua v&agrave; được thực thi giống như trung t&acirc;m hoạt động của một m&aacute;y t&iacute;nh.
<img style="width: 100%;" src="https://tek4.vn/public_files/35573847-faa8-42fe-b0f3-29be19e9a9b7" alt="cpu-gpu-va-asic" />
Với tư c&aacute;ch l&agrave; một trung t&acirc;m xử l&yacute;, n&oacute; phải rất linh hoạt v&igrave; n&oacute; phải phụ tr&aacute;ch rất nhiều việc kh&aacute;c nhau. Do đ&oacute;, bản chất của n&oacute; rất chung chung. N&oacute; c&oacute; thể l&agrave;m những việc rất phức tạp v&agrave; do đ&oacute; chắc chắn c&oacute; thể giải gi&aacute; trị băm SHA-256. Nhưng n&oacute; kh&ocirc;ng chuy&ecirc;n biệt cho một thứ cụ thể. N&oacute; c&oacute; thể t&iacute;nh to&aacute;n rất nhanh so với con người, nhưng n&oacute; bị giới hạn ở khả năng t&iacute;nh khoảng 10 triệu gi&aacute; trị băm mỗi gi&acirc;y.&nbsp;
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/e525bc77-b7aa-42ea-bbd7-4d45241478c1" alt="CPU" />
10 triệu gi&aacute; trị băm mỗi gi&acirc;y, đối với khả năng của con người th&igrave; điều đ&oacute; c&oacute; vẻ rất nhiều, nhưng x&eacute;t về tỷ lệ băm tổng thể của mạng Bitcoin, con số đ&oacute; kh&ocirc;ng nhiều v&igrave; tỷ lệ băm ở đ&oacute; l&agrave; hai mươi hai triệu ngh&igrave;n tỷ gi&aacute; trị băm mỗi gi&acirc;y. B&acirc;y giờ, ch&uacute;ng ta sẽ chuyển sang c&aacute;c th&agrave;nh phần chuy&ecirc;n biệt hơn, v&agrave;o thế giới của c&aacute;c thiết bị chuy&ecirc;n dụng hơn.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/15c44199-8d74-41b5-9b9e-a2856c6f2901" alt="GPU" />
V&agrave; đầu ti&ecirc;n l&agrave; GPU (đơn vị xử l&yacute; đồ họa). Đ&oacute; l&agrave; card m&agrave;n h&igrave;nh đồ họa, trong m&aacute;y t&iacute;nh x&aacute;ch tay hoặc m&aacute;y t&iacute;nh của ch&uacute;ng ta. V&agrave; tại sao n&oacute; lại chuy&ecirc;n biệt? Bởi v&igrave; n&oacute; được thiết kế để hoạt động với đồ họa v&agrave; c&aacute;c hoạt động chuy&ecirc;n biệt cho c&aacute;c ph&eacute;p t&iacute;nh ma trận. V&igrave; vậy, c&aacute;c ph&eacute;p t&iacute;nh ma trận l&agrave; những thao t&aacute;c bắt buộc để video hoạt động, để đồ họa xuất hiện tr&ecirc;n m&agrave;n h&igrave;nh. V&agrave; đ&oacute; l&agrave; những g&igrave; GPU được thiết kế ri&ecirc;ng để giải quyết c&aacute;c ph&eacute;p t&iacute;nh ma trận. V&agrave; sự chuy&ecirc;n m&ocirc;n h&oacute;a đ&oacute; cũng l&agrave; một lợi &iacute;ch cho việc t&iacute;nh to&aacute;n.
Với t&iacute;nh chuy&ecirc;n m&ocirc;n h&oacute;a đ&oacute;, GPU c&oacute; thể t&iacute;nh to&aacute;n c&aacute;c gi&aacute; trị băm nhanh hơn, bởi n&oacute; kh&aacute;c so với CPU, n&oacute; kh&ocirc;ng c&oacute; qu&aacute; nhiều th&agrave;nh phần hoặc chức năng kh&aacute;c m&agrave; CPU c&oacute;, do đ&oacute; n&oacute; hiệu quả hơn. V&igrave; vậy, n&oacute; c&oacute; thể t&iacute;nh nhiều hơn so với CPU, v&agrave; do đ&oacute;, tốc độ l&ecirc;n đến 1 gigahash mỗi gi&acirc;y, tức l&agrave; một tỷ gi&aacute; trị băm mỗi gi&acirc;y.
V&agrave; rồi v&agrave;o năm 2014, một điều kh&oacute; tin đ&atilde; xảy ra. Thiết bị ASIC đ&atilde; được chuyển đến tay người ti&ecirc;u d&ugrave;ng v&agrave;o th&aacute;ng 1 năm 2014 v&agrave; điều đ&oacute; đ&atilde; thay đổi thế giới khai th&aacute;c Bitcoin. Thiết bị n&agrave;y ho&agrave;n to&agrave;n chuy&ecirc;n biệt cho một thứ v&agrave; một thứ duy nhất, v&agrave; đ&oacute; l&agrave; t&iacute;nh to&aacute;n gi&aacute; trị băm SHA-256. V&agrave; c&aacute;ch n&oacute; hoạt động, ch&uacute;ng ta sẽ xem x&eacute;t một v&iacute; dụ ngay b&acirc;y giờ.
<img style="width: 100%;" src="../../../public_files/9d9a1a67-68a6-4ad5-9ec6-ced40bf3ac84" alt="ASIC-miner" />
Giống như CPU, thiết bị ASIC chỉ dựa ho&agrave;n to&agrave;n v&agrave;o mạch của n&oacute; để thực hiện ph&eacute;p t&iacute;nh. Khi d&ograve;ng điện chạy qua thiết bị, việc t&iacute;nh to&aacute;n được thực hiện giống như ở cấp độ vật l&yacute; chứ kh&ocirc;ng phải ở cấp độ logic, ASICs c&oacute; thể đạt được tốc độ đ&aacute;ng kinh ngạc tr&ecirc;n một ngh&igrave;n tỷ gi&aacute; trị mỗi gi&acirc;y.
V&agrave; ch&uacute;ng ta sẽ đề cập đến một điều nữa. C&oacute; loại h&igrave;nh khai th&aacute;c n&agrave;y được gọi l&agrave; khai th&aacute;c tr&ecirc;n đ&aacute;m m&acirc;y v&agrave; đ&oacute; l&agrave; khi c&aacute;c thợ đ&agrave;o khai th&aacute;c thu&ecirc; thiết bị ở một nơi n&agrave;o đ&oacute; v&agrave; họ trả ph&iacute; để thiết bị đ&oacute; tham gia khai th&aacute;c. V&agrave; do đ&oacute;, họ chỉ phải trả một khoản ph&iacute; để sử dụng thiết bị, chẳng hạn như một ph&ograve;ng m&aacute;y chủ lớn hoặc một thứ g&igrave; đ&oacute; tương tự. V&igrave; vậy, n&oacute; giống như điện to&aacute;n đ&aacute;m m&acirc;y hoặc lưu trữ đ&aacute;m m&acirc;y. Đ&oacute; cũng l&agrave; một loại h&igrave;nh khai th&aacute;c m&agrave; c&aacute;c m&aacute;y đ&agrave;o khai th&aacute;c c&oacute; thể tham gia.
Đồng thời, điều quan trọng cần lưu &yacute; l&agrave; ASIC chỉ c&oacute; thể được sử dụng cho một số loại tiền điện tử nhất định như Bitcoin. Bạn c&oacute; thể sử dụng Bitcoin v&igrave; Bitcoin sử dụng SHA-256 v&agrave; hầu hết ch&uacute;ng đều được thiết kế đặc biệt cho việc đ&oacute;, trong khi Ethereum sử dụng h&agrave;m băm Ether. Do đ&oacute;, ASIC c&oacute; thể được sử dụng tr&ecirc;n Bitcoin v&agrave; c&aacute;c loại tiền điện tử kh&aacute;c.
Đến đ&acirc;y l&agrave; phần kết th&uacute;c của b&agrave;i học, hẹn gặp lại c&aacute;c bạn trong b&agrave;i sau nh&eacute;!