Blockchain l&agrave; một c&ocirc;ng nghệ mới mang t&iacute;nh c&aacute;ch mạng được nghi&ecirc;n cứu gần đ&acirc;y. Tuy nhi&ecirc;n, hiện nay chưa c&oacute; nhiều t&agrave;i liệu đặc biệt l&agrave; tiếng Việt, hệ thống h&oacute;a n&oacute; một c&aacute;ch r&otilde; r&agrave;ng. Gần như mỗi t&agrave;i liệu lại c&oacute; một c&aacute;ch định nghĩa, m&ocirc; tả ri&ecirc;ng l&agrave;m cho n&oacute; c&agrave;ng trở l&ecirc;n m&ocirc;ng lung với những người mới bắt đầu. Với mong muốn cung cấp một t&agrave;i liệu tổng quan nhất, hệ thống nhất về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, TEK4.VN x&acirc;y dựng chuỗi b&agrave;i viết "Blockchain cơ bản" nhằm giải quyết những vấn đề m&ocirc;ng lung, kh&oacute; hiểu về Blockchain cho những người mới bắt đầu. Nội dung của chuỗi b&agrave;i viết sẽ bao gồm: tổng quan về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, động lực đằng sau tiền điện tử, Bitcoin. Bạn sẽ t&igrave;m hiểu c&aacute;c kh&iacute;a cạnh kh&aacute;c nhau của mật m&atilde;, qu&aacute; tr&igrave;nh tạo v&agrave; x&acirc;y dựng c&aacute;c Khối, Mạng &amp; Khai th&aacute;c khối cũng như nhiều kh&aacute;i niệm kh&aacute;c li&ecirc;n quan đến c&ocirc;ng nghệ Blockchain bao gồm thiết kế mạng Blockchain, c&aacute;c c&ocirc;ng nghệ trong n&acirc;ng cao hiệu năng của Blockchain như Sharding, Off Chain State Channels...
<h2 style="text-align: justify;">Kh&oacute;a học n&agrave;y d&agrave;nh cho ai?</h2>
Chắc hẳn bạn đ&atilde; nghe đến thuật ngữ Blockchain &iacute;t nhất v&agrave;i lần trước đ&acirc;y, bạn đ&atilde; t&igrave;m hiểu n&oacute;, cũng đọc kh&aacute; nhiều t&agrave;i liệu để xem n&oacute; l&agrave; c&aacute;i g&igrave;, tuy nhi&ecirc;n c&oacute; vẻ vẫn kh&aacute; m&ocirc;ng lung, bạn vẫn kh&ocirc;ng thực sự hiểu n&oacute; l&agrave;m việc ra sao. Đừng lo lắng, bởi kh&ocirc;ng chỉ c&oacute; m&igrave;nh bạn gặp t&igrave;nh trạng như vậy. C&oacute; rất nhiều t&agrave;i liệu về Blockchain đến nỗi l&agrave;m bạn như ngập trong c&ocirc;ng nghệ n&agrave;y nhưng lại c&oacute; rất &iacute;t t&agrave;i liệu thống k&ecirc; v&agrave; hệ thống h&oacute;a những nền tảng cơ bản một c&aacute;ch xuy&ecirc;n suốt, do đ&oacute; thực sự rất kh&oacute; để bạn c&oacute; thể tiếp cận n&oacute;. Series b&agrave;i viết&nbsp;Blockchain cơ bản&nbsp;hướng tới việc gi&uacute;p bạn đọc hệ thống h&oacute;a v&agrave; nắm bắt những kiến thức cơ bản, cũng như c&oacute; thể tự x&acirc;y dựng được một Blockchain cơ bản cho bản th&acirc;n.
Nếu bạn mong muốn trở th&agrave;nh một phần của cuộc c&aacute;ch mạng Blockchain, h&atilde;y bỏ ra chưa đến 10 ph&uacute;t mỗi ng&agrave;y để theo d&otilde;i series b&agrave;i viết n&agrave;y. H&atilde;y bắt đầu cuộc h&agrave;nh tr&igrave;nh th&uacute; vị của m&igrave;nh ngay từ b&acirc;y giờ!
<ul style="text-align: justify;">
<li>Bạn muốn t&igrave;m hiểu những điều cơ bản về Blockchain để hiểu xem n&oacute; c&oacute; ứng dụng như thế n&agrave;o?</li>
<li>Bạn muốn tự lập tr&igrave;nh, x&acirc;y dựng một ứng dụng Blockchain cho ri&ecirc;ng m&igrave;nh?</li>
<li>Bạn muốn l&agrave;m việc trong lĩnh vực Blockchain?</li>
</ul>
Nếu c&acirc;u trả lời của bạn l&agrave; c&oacute; cho những c&acirc;u hỏi tr&ecirc;n, th&igrave; xin ch&uacute;c mừng bạn. Series b&agrave;i viết n&agrave;y l&agrave; d&agrave;nh cho bạn.
<h2 style="text-align: justify;">Cần g&igrave; để học Blockchain cơ bản?</h2>
V&igrave; kh&oacute;a học n&agrave;y sẽ bao gồm c&aacute;c kiến thức cơ bản về Blockchain v&agrave; x&acirc;y dựng Blockchain dựa tr&ecirc;n ng&ocirc;n ngữ lập tr&igrave;nh Python, do đ&oacute;, trước khi đi v&agrave;o series Blockchain cơ bản, c&aacute;c bạn n&ecirc;n c&oacute; ch&uacute;t kiến thức về lập tr&igrave;nh, đặc biệt l&agrave; <a href="../../khoa-hoc/lap-trinh-python-can-ban" target="_blank" rel="noopener">lập tr&igrave;nh Python cơ bản</a>, đ&ocirc;i ch&uacute;t về to&aacute;n học cơ bản v&agrave; hiểu về mạng m&aacute;y t&iacute;nh. Nếu chưa biết g&igrave; về những điều tr&ecirc;n, kh&ocirc;ng sao cả, trong c&aacute;c b&agrave;i viết cụ thể ch&uacute;ng ta sẽ c&ugrave;ng t&igrave;m hiểu lại cả những kiến thức n&agrave;y. T&oacute;m lại, điều duy nhất bạn cần l&agrave; đam m&ecirc;.
Hi vọng Blockchain cơ bản sẽ l&agrave; t&agrave;i liệu hệ thống h&oacute;a cơ sở để bạn đọc c&oacute; thể sử dụng để t&igrave;m hiểu v&agrave; h&ograve;a m&igrave;nh v&agrave;o thế giới Blockchain.
Đến đ&acirc;y, ch&uacute;ng ta tạm kết b&agrave;i học n&agrave;y tại đ&acirc;y. Mọi thắc mắc g&oacute;p &yacute;, hỏi đ&aacute;p về kh&oacute;a học, bạn đọc c&oacute; thể gửi đến:
Fanpage Facebook:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/tek4.vn/">TEK4.VN</a>&nbsp;
Tham gia cộng đồng để chia sẻ, trao đổi v&agrave; thảo luận:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/groups/tek4.vn/">TEK4.VN - Học Lập Tr&igrave;nh Miễn Ph&iacute;</a>

Blockchain cơ bản

Sổ c&aacute;i bất biến hay Immutable Ledger l&agrave; một kh&aacute;i niệm thường xuy&ecirc;n được nhắc tới trong những b&agrave;i viết về c&ocirc;ng nghệ Blockchain, vậy &yacute; nghĩa thực sự của kh&aacute;i niệm n&agrave;y l&agrave; g&igrave; v&agrave; tại sao lại xuất hiện thuật ngữ n&agrave;y trong chuỗi khối, trong b&agrave;i học n&agrave;y, ch&uacute;ng ta h&atilde;y c&ugrave;ng t&igrave;m hiểu.
Trước hết, nhằm đảm bảo t&iacute;nh đơn giản h&oacute;a của b&agrave;i học, ch&uacute;ng ta sẽ lấy một v&iacute; dụ đơn giản để c&ugrave;ng xem x&eacute;t. Giả sử bạn muốn đi mua một ng&ocirc;i nh&agrave; v&agrave; bạn cần phải bỏ ra một khoản tiền nhất định để chi trả cho ng&ocirc;i nh&agrave; m&agrave; bạn mong muốn, số tiền thanh to&aacute;n c&oacute; thể l&agrave; tiền mặt hoặc c&oacute; thể l&agrave; tiền thanh to&aacute;n trực tuyến qua ng&acirc;n h&agrave;ng. Vậy sau khi thanh to&aacute;n ho&agrave;n tất, l&agrave;m thế n&agrave;o để bạn biết rằng l&agrave; căn nh&agrave; đ&oacute; ch&iacute;nh l&agrave; của bạn?
<img style="width: 100%;" src="https://tek4.vn/public_files/91f9940a-e907-4dff-9c20-bef14a8e4737" alt="khai-niem-ve-so-cai-bat-bien-trong-blockchain" />
Thứ bạn sẽ nhận được sau khi trả một khoản tiền khổng lồ cho ng&ocirc;i nh&agrave; đ&oacute; l&agrave; một tờ giấy chứng từ đ&atilde; được đ&oacute;ng dấu nhằm đảm bảo đ&oacute; l&agrave; ng&ocirc;i nh&agrave; của bạn. V&agrave; người sở hữu chứng từ đ&oacute; sẽ l&agrave; chủ sở hữu của ng&ocirc;i nh&agrave;, th&ocirc;ng thường giấy tờ đ&oacute; ch&iacute;nh l&agrave; sổ đỏ. Những g&igrave; bạn cần l&agrave;m l&agrave; đem giấy tờ đến cơ quan ch&iacute;nh phủ hoặc một số cơ quan chức năng c&oacute; thẩm quyền, bạn đưa ra những giấy tờ cấn thiết v&agrave; thực hiện đăng k&yacute; rằng đ&oacute; l&agrave; ng&ocirc;i nh&agrave; của bạn. Bạn cần phải đăng k&yacute; quyền sở hữu ng&ocirc;i nh&agrave; với ch&iacute;nh quyền địa phương. Vậy l&agrave;m thế n&agrave;o để bạn c&oacute; thể đăng k&yacute; n&oacute;?
Th&ocirc;ng thường, cơ quan chức năng sẽ đưa cho bạn một cuốn sổ, trong đ&oacute;, họ sẽ thực hiện x&aacute;c nhận người sở hữu ng&ocirc;i nh&agrave; v&agrave; đưa cho bạn một cuốn sổ đỏ. Như vậy, cuối c&ugrave;ng, bạn đ&atilde; sở hữu chứng từ cho ng&ocirc;i nh&agrave; của m&igrave;nh, v&agrave; một điều quan trọng kh&aacute;c l&agrave; bạn cần phải giữ an to&agrave;n cho giấy tờ chứng từ n&agrave;y. Giả sử bạn cất giữ n&oacute; trong một chiếc k&eacute;t sắt n&agrave;o đ&oacute; trong nh&agrave;, tuy nhi&ecirc;n, điều g&igrave; sẽ xảy ra nếu ng&ocirc;i nh&agrave; của bạn bỗng dưng bị sập do nh&agrave; b&ecirc;n cạnh đang sửa nh&agrave; hoặc nếu ai đ&oacute; lấy trộm cuốn sổ của bạn? Chắc chắn l&agrave; bạn sẽ mất cuốn sổ v&agrave; bỗng nhi&ecirc;n bạn kh&ocirc;ng c&ograve;n l&agrave; người sở hữu ng&ocirc;i nh&agrave; nữa. Cuốn sổ đ&atilde; mất v&agrave; kh&ocirc;ng c&oacute; chứng từ n&agrave;o để chứng minh rằng bạn sở hữu ng&ocirc;i nh&agrave; đ&oacute;. Vậy l&agrave;m thế n&agrave;o ch&uacute;ng ta c&oacute; thể khắc phục t&igrave;nh trạng n&agrave;y?
Giải ph&aacute;p đ&oacute; l&agrave; ứng dụng c&ocirc;ng nghệ Blockchain. Giả sử ch&uacute;ng ta c&oacute; tất cả c&aacute;c dữ liệu được lưu trữ trong một chuỗi khối thay v&igrave; tr&ecirc;n giấy tờ th&ocirc;ng thường, mỗi khi c&oacute; người mua hoặc b&aacute;n một ng&ocirc;i nh&agrave;, l&uacute;c n&agrave;y, dữ liệu mới được sinh ra v&agrave; sẽ được lưu trữ nguy&ecirc;n vẹn b&ecirc;n trong một khối mới tr&ecirc;n mạng Blockchain. Giả sử c&oacute; một kẻ hacker muốn chiếm đoạt ng&ocirc;i nh&agrave; của bạn bằng c&aacute;ch giả mạo dữ liệu trong chuỗi khối, nhưng khi kẻ hacker x&acirc;m nhập v&agrave;o b&ecirc;n trong mạng, hắn sẽ kh&ocirc;ng thể thay đổi được dữ liệu đ&atilde; lưu trong khối. Nếu c&aacute;c bạn c&ograve;n nhớ trong b&agrave;i học trước, nếu kẻ hacker cố gắng thay đổi dữ liệu trong khối, điều sẽ xảy ra l&agrave; n&oacute; sẽ l&agrave;m thay đổi gi&aacute; trị băm của ch&iacute;nh khối đ&oacute;, l&uacute;c n&agrave;y li&ecirc;n kết mật m&atilde; trong chuỗi khối sẽ bị ph&aacute; vỡ v&igrave; gi&aacute; trị băm ở một khối bị thay đổi, kh&aacute;c với gi&aacute; trị băm được ghi lại trong khối trước đ&oacute;. Như vậy, ch&uacute;ng ta c&oacute; thể dễ d&agrave;ng ph&aacute;t hiện ra kẻ hacker v&agrave; kh&ocirc;i phục lại dữ liệu ngay khi c&oacute; thể.
<img style="width: 100%;" src="https://tek4.vn/public_files/73bd0b96-d318-4ea3-81ee-4093c3513211" alt="hacker" />
Tuy nhi&ecirc;n, nếu kẻ hacker muốn vượt qua h&agrave;ng r&agrave;o an to&agrave;n n&agrave;y của c&ocirc;ng nghệ Blockchain, hắn sẽ phải thay đổi to&agrave;n bộ tất cả c&aacute;c khối sao cho li&ecirc;n kết mật m&atilde; được giữ nguy&ecirc;n v&agrave; kết nối giữa c&aacute;c khối vẫn đảm bảo t&iacute;nh li&ecirc;n kết chặt chẽ với nhau. Điều n&agrave;y l&agrave; rất kh&oacute; để xảy ra bởi c&oacute; rất nhiều khối v&agrave; việc t&igrave;m ra gi&aacute; trị ph&ugrave; hợp cho mỗi khối l&agrave; điều rất kh&oacute;. Nhờ t&iacute;nh li&ecirc;n kết mật m&atilde; chặt chẽ n&agrave;y, ngay sau khi kẻ hacker thay đổi dữ liệu b&ecirc;n trong một khối, tất cả c&aacute;c khối sau đ&oacute; sẽ kh&ocirc;ng c&ograve;n gi&aacute; trị nữa, kh&ocirc;ng c&ograve;n được li&ecirc;n kết với nhau trong chuỗi v&agrave; như vậy, sẽ rất kh&oacute; để kẻ hacker c&oacute; thể giả mạo hoặc thay đổi dữ liệu b&ecirc;n trong một khối.
Đ&oacute; l&agrave; l&yacute; do tại sao ch&uacute;ng ta n&oacute;i rằng chuỗi khối l&agrave; một sổ c&aacute;i bất biến v&igrave; bạn sẽ kh&ocirc;ng thể thay đổi dữ liệu ngay khi dữ liệu giả mạo được lưu trong khối. Khi ch&uacute;ng ta n&oacute;i về mạng ph&acirc;n t&aacute;n ngang h&agrave;ng, bạn sẽ thấy rằng thực tế l&agrave; kh&ocirc;ng thể thay đổi một khối duy nhất trong chuỗi, chỉ đơn giản l&agrave; v&igrave; cấu tr&uacute;c của n&oacute;.
Như vậy, c&aacute;c bạn chỉ cần hiểu đơn giản rằng chuỗi khối ch&iacute;nh l&agrave; một sổ c&aacute;i bất biến (bất biến l&agrave; kh&ocirc;ng thay đổi v&agrave; sổ c&aacute;i l&agrave; nơi lưu trữ), điều n&agrave;y c&oacute; nghĩa l&agrave; sẽ kh&ocirc;ng ai c&oacute; thể thay đổi dữ liệu được lưu tr&ecirc;n chuỗi khối. Để hiểu r&otilde; hơn về c&aacute;ch thức hoạt động của Blockchain cũng như tại sao những kẻ hacker kh&ocirc;ng thể thay đổi dữ liệu trong một khối, ch&uacute;ng ta sẽ t&igrave;m hiểu về mạng ngang h&agrave;ng trong b&agrave;i học tiếp theo. Hẹn gặp lại c&aacute;c bạn trong b&agrave;i học sau!

Khái niệm về sổ cái bất biến trong Blockchain