UML l&agrave; ng&ocirc;n ngữ hệ thống được ph&aacute;t triển bởi nh&agrave; sản xuất Rational Rose, trải qua nhiều giai đoạn ho&agrave;n thiện v&agrave; cải tiến. Hiện nay, UML được ứng dụng trong việc x&acirc;y dựng hệ thống phần mềm hướng đối tượng. H&atilde;y c&ugrave;ng <a title="Tek4.vn" href="https://tek4.vn/">Tek4.vn</a> t&igrave;m hiểu chi tiết UML l&agrave; g&igrave;, c&aacute;c biểu đồ phổ biến cũng như c&ocirc;ng cụ vẽ biểu đồ qua b&agrave;i viết dưới đ&acirc;y.&nbsp;
<h2 style="text-align: justify;">UML l&agrave; g&igrave;?</h2>
<a href="https://tek4.vn/uml-la-gi">UML</a> l&agrave; một ng&ocirc;n ngữ hệ thống d&agrave;nh cho c&aacute;c phần mềm v&agrave; hệ thống kh&ocirc;ng phải phần mềm, bao gồm c&aacute;c k&yacute; hiệu đồ hoạ được sử dụng để đặc tả, h&igrave;nh dung hay x&acirc;y dựng v&agrave; l&agrave;m t&agrave;i liệu. Nh&igrave;n chung, UML kh&ocirc;ng phải l&agrave; một ng&ocirc;n ngữ lập tr&igrave;nh m&agrave; l&agrave; một ng&ocirc;n ngữ trực quan v&agrave; kh&aacute; giống với c&aacute;c bản thiết kế của c&aacute;c lĩnh vực kỹ thuật kh&aacute;c.&nbsp;
UML mang đến cơ hội để viết thiết kế hay những kh&aacute;i niệm, tiến tr&igrave;nh, chức năng l&ecirc;n hệ thống. N&oacute; cũng được sử dụng cho những ng&ocirc;n ngữ d&ugrave;ng để khai b&aacute;o d&atilde;y cơ sở dữ liệu, th&agrave;nh phần m&agrave; phần mềm c&oacute; thể sử dụng lại. Ngo&agrave;i ra, UML cũng đảm nhiệm vai tr&ograve; thay thế c&aacute;c ng&ocirc;n ngữ m&ocirc; h&igrave;nh ho&aacute; điển h&igrave;nh như OMT, Booch, OOSE c&ugrave;ng với một số m&ocirc; h&igrave;nh kh&aacute;c.&nbsp;
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="Ng&ocirc;n ngữ m&ocirc; h&igrave;nh h&oacute;a thống nhất l&agrave; một ng&ocirc;n ngữ m&ocirc; h&igrave;nh gồm c&aacute;c k&yacute; hiệu đồ họa m&agrave; c&aacute;c phương ph&aacute;p hướng đối tượng sử dụng để thiết kế c&aacute;c hệ thống th&ocirc;ng tin một c&aacute;ch nhanh ch&oacute;ng. " src="https://tek4.vn/public_files/9775563a-b88b-408e-958e-63de05085488" alt="UML l&agrave; g&igrave;" />
<h2 style="text-align: justify;">Mục ti&ecirc;u của UML</h2>
UML được ứng dụng trong c&aacute;c phần mềm với mục ti&ecirc;u:&nbsp;
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Cung cấp cho người d&ugrave;ng một ng&ocirc;n ngữ m&ocirc; h&igrave;nh h&oacute;a trực quan sẵn s&agrave;ng để sử dụng trong mọi ho&agrave;n cảnh.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Cho ph&eacute;p cải tiến, trao đổi nhiều m&ocirc; h&igrave;nh &yacute; nghĩa v&agrave; khả năng chuy&ecirc;n m&ocirc;n ho&aacute; cao nhằm mở rộng c&aacute;c kh&aacute;i niệm cốt l&otilde;i.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">T&aacute;ch biệt ng&ocirc;n ngữ hệ thống UML với m ng&ocirc;n ngữ lập tr&igrave;nh chuy&ecirc;n biệt kh&aacute;c cũng như c&aacute;c qu&aacute; tr&igrave;nh ph&aacute;t triển.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Cung cấp một nền tảng hiểu biết cho người d&ugrave;ng về ng&ocirc;n ngữ m&ocirc; h&igrave;nh ho&aacute;.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Khuyến kh&iacute;ch v&agrave; hỗ trợ sự ph&aacute;t triển của c&aacute;c c&ocirc;ng cụ hướng đến đối tượng.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Hỗ trợ cho c&aacute;c kh&aacute;i niệm được x&acirc;y dựng ở cấp độ cao như Pattern, Framework, Componient v&agrave; Collaboration.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Đưa thực tiễn v&agrave;o m&ocirc; h&igrave;nh ho&aacute; một c&aacute;ch hiệu quả nhất. \</li>
</ul>
<h2 style="text-align: justify;">C&aacute;c kh&aacute;i niệm hướng đối tượng được sử dụng trong UML</h2>
Trong UML c&oacute; một số kh&aacute;i niệm hướng đối tượng được sử dụng m&agrave; bạn cần ch&uacute; &yacute;:&nbsp;
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Lớp x&aacute;c định m&agrave;u xanh lam l&agrave; cấu tr&uacute;c v&agrave; chức năng của một đối tượng.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Đối tượng l&agrave; yếu tố gi&uacute;p người d&ugrave;ng ph&acirc;n r&atilde; c&aacute;c hệ thống lớn v&agrave; module h&oacute;a hệ thống. Đồng thời, t&iacute;nh module cũng gi&uacute;p người d&ugrave;ng ph&acirc;n chia hệ thống của họ th&agrave;nh c&aacute;c th&agrave;nh phần dễ hiểu hơn để x&acirc;y dựng hệ thống của m&igrave;nh từng phần một. Đ&acirc;y l&agrave; đơn cun cơ bản hay c&ograve;n gọi l&agrave; khối x&acirc;y dựng của hệ thống được sử dụng trong m&ocirc; tả một thực thể.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Kế thừa l&agrave; kh&aacute;i niệm chỉ một cơ chế m&agrave; c&aacute;c lớp con kế thừa c&aacute;c thuộc t&iacute;nh của lớp trước đ&oacute;.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">T&oacute;m tắt l&agrave; một cơ chế m&agrave; trong đ&oacute;, th&ocirc;ng tin chi tiết triển khai bị ẩn khỏi người d&ugrave;ng.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Đ&oacute;ng g&oacute;i l&agrave; t&iacute;nh li&ecirc;n kết c&aacute;c dữ liệu lại với nhau v&agrave; bảo vệ n&oacute; khỏi thế giới b&ecirc;n ngo&agrave;i.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">T&iacute;nh đa h&igrave;nh l&agrave; cơ chế m&agrave; trong đ&oacute; c&aacute;c thực thể hoặc chức năng c&oacute; thể tồn tại ở nhiều dạng kh&aacute;c nhau.&nbsp;</li>
</ul>
<h2 style="text-align: justify;">Một số biểu đồ UML phổ biến</h2>
UML c&oacute; 7 loại biểu đồ phổ biến với đa số người d&ugrave;ng hiện nay. Cụ thể:&nbsp;
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Lớp (Class Diagram)</h3>
Biểu đồ Lớp (Class Diagram) l&agrave; một dạng biểu đồ sử dụng c&aacute;c kh&aacute;i niệm lớp, thuộc t&iacute;nh, phương ph&aacute;p của lớp v&agrave; c&aacute;c mối quan hệ giữa ch&uacute;ng để m&ocirc; tả c&aacute;ch nh&igrave;n tĩnh về hệ thống. Biểu đồ lớp n&agrave;y thường được biểu diễn bởi h&igrave;nh chữ nhất gồm c&oacute; 3 phần ch&iacute;nh l&agrave; t&ecirc;n lớp, c&aacute;c phương thức v&agrave; thuộc t&iacute;nh.&nbsp;
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Gói (Package Diagram)</h3>
Biểu đồ G&oacute;i (Package Diagram) l&agrave; một tập hợp của c&aacute;c biểu đồ lớp. N&oacute; thiết lập mối quan hệ giữa c&aacute;c g&oacute;i l&agrave; những nh&oacute;m phần tử của hệ thống v&agrave; c&oacute; mối quan hệ r&agrave;ng buộc với nhau.&nbsp;
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Chức Năng</h3>
Biểu đồ chức năng (Use Case Diagram) biểu diễn c&aacute;c chức năng của hệ thống v&agrave; chỉ ra sự tương t&aacute;c giữa c&aacute;c t&aacute;c nh&acirc;n v&agrave; hệ thống th&ocirc;ng qua c&aacute;c Ca sử dụng. Biểu đồ n&agrave;y bao gồm một tập hợp c&aacute;c t&aacute;c nh&acirc;n, ca sử dụng con v&agrave; c&aacute;c mối quan hệ giữa ch&uacute;ng. B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, để m&ocirc; tả chi tiết qu&aacute; tr&igrave;nh thực hiện Ca sử dụng đ&oacute;, biểu đồ thường đi k&egrave;m với c&aacute;c kịch bản.
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Trạng Thái (Statechart Diagram)</h3>
Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Trạng Thái (Statechart Diagram) được d&ugrave;ng để biểu diễn sự chuyển tiếp giữa c&aacute;c trạng th&aacute;i v&agrave; trạng th&aacute;i của đối tượng trong một lớp x&aacute;c định. Ngoại trừ trường hợp lớp kh&ocirc;ng c&oacute; đối tượng ra, mỗi lớp đều c&oacute; một biểu đồ trạng th&aacute;i. Loại biểu đồ n&agrave;y thường biểu diễn dưới dạng m&aacute;y trạng th&aacute;i hữu hạn với c&aacute;c trạng th&aacute;i cũng như sự chuyển tiếp giữa c&aacute;c trạng th&aacute;i n&agrave;y. Biểu đồ trạng th&aacute;i thường c&oacute; hai dạng ch&iacute;nh l&agrave; biểu đồ cho một use case v&agrave; biểu đồ hệ thống m&ocirc; tả to&agrave;n bộ trạng th&aacute;i của c&aacute;c đối tượng trong hoạt động của hệ thống.&nbsp;
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Hoạt Đ&ocirc;̣ng (Activity Diagram)</h3>
Đ&acirc;y l&agrave; biểu đồ biểu diễn c&aacute;c hoạt động, kết hợp giữa c&aacute;c lớp với nhau trong một chức năng cụ thể. Hoặc biểu diễn sự đồng bộ v&agrave; chuyển tiếp c&aacute;c hoạt động của hệ thống trong c&ugrave;ng 1 lớp. C&aacute;c chức năng ch&iacute;nh của biểu đồ hoạt động:&nbsp;
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">X&aacute;c định h&agrave;nh vi, việc l&agrave;m của một đối tượng phải thực hiện trong phạm vi một phương thức.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Chỉ ra nh&oacute;m c&aacute;c h&agrave;nh động được thực hiện c&oacute; li&ecirc;n quan của c&aacute;c đối tượng v&agrave; sự ảnh hưởng đến c&aacute;c đối tượng xung quanh như thế n&agrave;o.&nbsp;</li>
</ul>
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Thành Ph&acirc;̀n (Component Diagram)</h3>
Biểu đồ n&agrave;y được d&ugrave;ng để biểu diễn kiến tr&uacute;c c&agrave;i đặt v&agrave; triển khai hệ thống dưới dạng c&aacute;c node v&agrave; mối li&ecirc;n quan giữa c&aacute;c node được kết nối với nhau qua li&ecirc;n kết truyền th&ocirc;ng. Đ&acirc;y đều l&agrave; c&aacute;c li&ecirc;n kết được đ&aacute;nh số thứ tự theo thời gian, bao gồm li&ecirc;n kết TCP-IP, kết nối mạng, microwave,... Mỗi th&agrave;nh phần trong biểu đồ n&agrave;y lại được coi như một phần mềm nhỏ hơn trong qu&aacute; tr&igrave;nh x&acirc;y dựng phần mềm lớn. C&aacute;c th&agrave;nh phần cũng c&oacute; thể l&agrave; g&oacute;i được x&acirc;y dựng cho qu&aacute; tr&igrave;nh ph&aacute;t triển hệ thống.&nbsp;
<h3 style="text-align: justify;">Bi&ecirc;̉u Đ&ocirc;̀ Tri&ecirc;̉n Khai (Deployment Diagram)</h3>
Biểu đồ triển khai (Deployment Diagram) được d&ugrave;ng để biểu diễn kiến tr&uacute;c c&agrave;i đặt hay triển khai c&aacute;c hệ thống dưới dạng c&aacute;c node v&agrave; mối li&ecirc;n quan giữa ch&uacute;ng. Th&ocirc;ng qua c&aacute;c li&ecirc;n kết truyền th&ocirc;ng như c&aacute;c kết nối mạng, li&ecirc;n kết TCP-IP, microwave, c&aacute;c node n&agrave;y được kết nối với nhau v&agrave; được đ&aacute;nh số thứ tự theo thời gian. Nh&igrave;n chung, tuỳ v&agrave;o c&aacute;c nhu cầu v&agrave; phần mềm kh&aacute;c nhau, người d&ugrave;ng c&oacute; thể lựa chọn c&aacute;c dạng biểu đồ ph&ugrave; hợp.
<h2 style="text-align: justify;">&nbsp;C&ocirc;ng cụ vẽ biểu đồ UML</h2>
C&oacute; hai dạng c&ocirc;ng cụ phổ biến d&ugrave;ng để vẽ biểu đồ UML l&agrave; c&ocirc;ng cụ Diagram Designer v&agrave; c&ocirc;ng cụ Creately:&nbsp;
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">C&ocirc;ng cụ vẽ UML Diagram Designer l&agrave; một c&ocirc;ng cụ dễ sử dụng để tạo ra c&aacute;c loại hồ sơ, biểu đồ hoặc thiết kế sơ đồ kh&aacute;c m&agrave; bạn c&oacute; thể ứng dụng trong cuộc sống như b&agrave;i học ở trường, thuyết tr&igrave;nh c&ocirc;ng việc hay thiết kế. Giao diện đơn giản, trực quan, dễ sử dụng chỉ với thao t&aacute;c k&eacute;o, thả v&agrave;o khu vực l&agrave;m việc ch&iacute;nh. Cấu tr&uacute;c dạng c&acirc;y được hiển thị b&ecirc;n tr&aacute;i cửa sổ bao gồm to&agrave;n bộ phần tử được th&ecirc;m v&agrave;o sơ đồ với đa dạng c&aacute;c h&igrave;nh đa gi&aacute;c cơ bản. C&ocirc;ng cụ n&agrave;y cũng c&oacute; một số mẫu c&oacute; sẵn để bạn bắt đầu. Tuy nhi&ecirc;n, trong c&ocirc;ng cụ Diagram Designer, văn bản thường kh&ocirc;ng dễ chỉnh sửa do sử dụng c&aacute;c biển m&atilde; đặc biệt.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">C&ocirc;ng cụ Creately mang đến nhiều ưu điểm vượt trội như:&nbsp;</li>
</ul>
<ul style="text-align: justify;">
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Hệ thống phần mềm m&ocirc; h&igrave;nh sử dụng đơn giản với hai thao t&aacute;c ch&iacute;nh k&eacute;o-thả, c&aacute;c c&ocirc;ng cụ sơ đồ được thiết kế c&oacute; mục đ&iacute;ch v&agrave; m&ocirc; h&igrave;nh ho&aacute; đa g&oacute;c nh&igrave;n cho ph&eacute;p h&igrave;nh dung trực quan khi thiết kế hệ thống.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Tạo c&aacute;c tr&igrave;nh b&agrave;y dễ hiểu về c&aacute;c hệ thống phức tạp với khả năng t&igrave;m kiếm to&agrave;n văn, li&ecirc;n kết h&igrave;nh dạng để x&acirc;y dựng cấu tr&uacute;c điều hướng v&agrave; c&aacute;c điều khiển cộng t&aacute;c vi&ecirc;n n&acirc;ng cao.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Dễ d&agrave;ng cộng t&aacute;c thiết kế với một nh&oacute;m của bạn với con trỏ thời gian thực cho ph&eacute;p số lượng người bất kỳ tham gia, t&iacute;nh năng hội nghị v&agrave; lịch sử phi&ecirc;n bản theo d&otilde;i chỉnh sửa.&nbsp;</li>
<li style="font-weight: 400;" aria-level="1">Tăng cường v&agrave; tương t&aacute;c với dữ liệu của người d&ugrave;ng với c&aacute;c kết nối tới c&ocirc;ng cụ y&ecirc;u th&iacute;ch bằng plugin Creately cho Slack, Google Workspace, Confluence,..&nbsp;</li>
</ul>
<img style="width: 700px; display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="C&oacute; hai dạng c&ocirc;ng cụ phổ biến d&ugrave;ng để vẽ biểu đồ UML l&agrave; c&ocirc;ng cụ Diagram Designer v&agrave; c&ocirc;ng cụ Creately" src="https://tek4.vn/public_files/d18a0255-2da1-4643-80f6-d3303e659691" alt="UML c&ocirc;ng cụ vẽ" />
Kết&nbsp;
Tr&ecirc;n đ&acirc;y l&agrave; to&agrave;n bộ th&ocirc;ng tin m&agrave; Tek4.vn muốn giải đ&aacute;p cho bạn đọc về UML l&agrave; g&igrave;. Hy vọng với những chia sẻ th&uacute; vị từ Tek4.vn, bạn đọc c&oacute; thể hiểu hơn về thuộc t&iacute;nh biểu đồ đặc trưng để &aacute;p dụng v&agrave;o qu&aacute; tr&igrave;nh thiết kế phần mềm.&nbsp;

Admin

UML là gì? Giới thiệu ngôn ngữ hệ thống và mục tiêu UML

Cùng tác giả

Admin

Có liên quan